Rok 1863 (odczyt)
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka | |
| Typ utworu |
odczyt |
| Data powstania |
1924 |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język |
polski |
| Data wydania |
1924 |
| Wydawca |
Wydawnictwo Ignis |
Rok 1863 – drukowany odczyt Józefa Piłsudskiego z 1924.
Odczyt został wygłoszony przez Józefa Piłsudskiego 20 stycznia 1924 w sali kina Colosseum w Warszawie[1] (ul. Nowy Świat 19). Dotyczył problematyki powstania styczniowego. Autor dokonywał rozliczenia z fałszywą jego zdaniem mitologią tego zrywu, w której wychowywało się jego pokolenie, zwłaszcza z legendą powszechnej zgody narodowej i jedności wszystkich warstw społecznych. Nie przekreśla istotnego znaczenia wspólnoty idei w życiu narodu, a nawet uważa, że ma ona znaczenie pierwszoplanowe, przed wspólnotą interesów. Wskazuje jednak na to, że wspólnota idei ma charakter praktyczny i jest zarodkiem czynu, który zyskuje tym samym głęboką podstawę. Filozof Andrzej Wawrzynowicz stwierdził, że "podstawę wielkości epoki powstania styczniowego odnajduje Piłsudski w efekcie, dość nieoczekiwanie, w sferze symbolicznej i w wewnętrznej misji strzeżenia 'powagi' tej sfery. Tym samym 'kolista' logika tej argumentacji krytycznej, skierowanej w punkcie wyjścia przeciwko fałszywym legendom powstania, ulega tu paradoksalnemu domknięciu". Jako główną tajemnicę wielkości insurekcji Marszałek wskazał insygnia Rządu Narodowego jednoczące ludzi wokół zrywu i będące zaczynem przyszłej niepodległości Polski[2].
Stenogram odczytu został przez autora poprawiony i opatrzony przedmową. W tej formie opublikowano go w roku odczytania (Wydawnictwo Ignis, Warszawa[3]). Drugie wydanie ukazało się w edycji zbiorowej pism Marszałka (1931), a trzecie w 1937[2].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wiesław Leszek Ząbek, Józef Piłsudski a koncepcja walki zbrojnej a niepodległość Polski w kontekście doświadczeń Powstania Styczniowego 1863 i rewolucji 1905 roku, „Niepodległość i Pamięć” (9/1), 2002, s. 46.
- ↑ a b Andrzej Wawrzynowicz (red.), Spór o mesjanizm. T. 1: Rozwój idei, Klasycy Polskiej Nowoczesności, Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, 2015, s. 419-420, ISBN 978-83-62609-46-8
- ↑ Józef Piłsudski, Rok 1863, [w:] Opolska Biblioteka Cyfrowa, Warszawa: Ignis, 1924.