Rok 1863 (odczyt)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1863
Autor

Józef Piłsudski

Tematyka

powstanie styczniowe

Typ utworu

odczyt

Data powstania

1924

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Warszawa

Język

polski

Data wydania

1924

Wydawca

Wydawnictwo Ignis

Rok 1863 – drukowany odczyt Józefa Piłsudskiego z 1924.

Odczyt został wygłoszony przez Józefa Piłsudskiego 20 stycznia 1924 w sali kina Colosseum w Warszawie[1] (ul. Nowy Świat 19). Dotyczył problematyki powstania styczniowego. Autor dokonywał rozliczenia z fałszywą jego zdaniem mitologią tego zrywu, w której wychowywało się jego pokolenie, zwłaszcza z legendą powszechnej zgody narodowej i jedności wszystkich warstw społecznych. Nie przekreśla istotnego znaczenia wspólnoty idei w życiu narodu, a nawet uważa, że ma ona znaczenie pierwszoplanowe, przed wspólnotą interesów. Wskazuje jednak na to, że wspólnota idei ma charakter praktyczny i jest zarodkiem czynu, który zyskuje tym samym głęboką podstawę. Filozof Andrzej Wawrzynowicz stwierdził, że "podstawę wielkości epoki powstania styczniowego odnajduje Piłsudski w efekcie, dość nieoczekiwanie, w sferze symbolicznej i w wewnętrznej misji strzeżenia 'powagi' tej sfery. Tym samym 'kolista' logika tej argumentacji krytycznej, skierowanej w punkcie wyjścia przeciwko fałszywym legendom powstania, ulega tu paradoksalnemu domknięciu". Jako główną tajemnicę wielkości insurekcji Marszałek wskazał insygnia Rządu Narodowego jednoczące ludzi wokół zrywu i będące zaczynem przyszłej niepodległości Polski[2].

Stenogram odczytu został przez autora poprawiony i opatrzony przedmową. W tej formie opublikowano go w roku odczytania (Wydawnictwo Ignis, Warszawa[3]). Drugie wydanie ukazało się w edycji zbiorowej pism Marszałka (1931), a trzecie w 1937[2].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Wiesław Leszek Ząbek, Józef Piłsudski a koncepcja walki zbrojnej a niepodległość Polski w kontekście doświadczeń Powstania Styczniowego 1863 i rewolucji 1905 roku, „Niepodległość i Pamięć” (9/1), 2002, s. 46.
  2. a b Andrzej Wawrzynowicz (red.), Spór o mesjanizm. T. 1: Rozwój idei, Klasycy Polskiej Nowoczesności, Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego, 2015, s. 419-420, ISBN 978-83-62609-46-8
  3. Józef Piłsudski, Rok 1863, [w:] Opolska Biblioteka Cyfrowa, Warszawa: Ignis, 1924.